Tatile denk gelip de pilajda okuyunca, etrafımdaki insanları gözlemlemeye başladım; çok da eğlenceli oldu diyebilirim.
Paul Ekman’ın ‘Yalan söylediğimi nerden anladın?' İsimli kitabı ile ilgili yorumumu paylaşmıştım, eğer yorumu ya da kitabı beğendiyseniz, Ekman gibi FBI’da görev almış Joe Navarro’nun ‘Beden Dili’ isimli kitabını da beğenirsiniz.
Yazar bazı yerlerde Ekman’ı referans vermiş ve kendisine teşekkür etmiş.
Kitabın dili yalın, insan vücudunu bölümlere ayırarak gayet rahat bütünü görmenizi sağlayacak şekile yazmış. Bu zamana kadar beden dili ile ilgili piyasada bir sürü kitap gördüm, bazılarını da okudum. Yine de Navorro’nun kitabını okumanızı tavsiye ederim, çünkü çok bilindik bilgilerin yanı sıra tahminimce ilk defa duyacağınız bilgileri de içeriyor.
Gelelim yine benim kitaptan ilgimi çektiği için aldığım notlara. Öncelikle ilk kez duyduğum terimlerden bahsetmek istiyorum:
İdyosenkratik: Özel durumla ilgili demekmiş.
İlk insana verilen isim: 'Haminid'miş ve 7 milyon önce var olduğu düşünülüyormuş.
Bir başka kavramda çoğu beden dili ve satış kitabında geçen ‘aynalama’ kavramının bilimsel terimi: İsapraxism.
İnsan davranışlarında beden dilini okurken başvurulan temel kategorilerden bahsetmiş:
Kinesis: Fiziksel hareketler
Proksemik: Vücut mesafeleri
Haptiks: Dokunma
Postür: Vücudun duruşu
Dürüst, hayatta kalmak için varoluştan itibaren deforme olmadan, bizi hayatta tutmaya yarayan; bu zamana kadarki yorumlarımda bazı kitaplarda 'ilkel beyin' olarak geçtiğini belirttiğim beynin nasıl bir tutum içınde olduğundan ve neokorteks yani düşünen beynin insanı kandırmak istediğinde nasıl hareket etmeye sebep olduğundan bahsetmiş.
İnsanın stres anlarında kendini yatıştırmaya ihtiyacı olduğu bildiğimiz birşey. İnsanlar ağız, ense kısımlarına dokunduklarında anlamamız gereken şey kendini yatıştırma ihtiyacı duyduklarıymış.
Esnemek dendiğinde akla ilk, kişinin ilgisinin azalmış olacağı, konudan ya da sizden sıkılmış olacağı gelir ama aslında limbik beynimiz esneyerek tükürük bezlerini harekete geçirdiğinden, esnemek stresimizi gidermek için de yaptığımız bir eylemmiş.
Normalde gözler kalbin aynasıdır derler ve birine bir soru sorduğumuzda ‘Gözlerimin içine bakarak cevap ver.’ deriz, çünkü kişilerin hislerini, doğru söyleyip söylemediklerini yüzlerine, yaptıkları mimiklere bakarak anlamaya çalışmak bizim bu zaman kadar öğrendiğimiz bir durumdur. Tam da bu sebepten yani ilginç ve farklı bir başlangıç yapmak istemesinden sanırım; Navarro ayakların aslında nasılda kişilerin iç dünyasını okumakta önemli bir ipucu olduğundan bahsederek giriş yapmış.
Peki ayaklar ile ilgili neler demiş? Yer çekimine karşı duran ayaklar neşenin göstergesiymiş. Geniş alana açılan ayak duruşu, kendi gücünü, egemenliğini göstermek, sorunun farkında olup meydan okumaya hazır kişiler tarafından yapılırmış.
Gerilim anında ise bacaklar kapanır böylece tansiyon düşürülür ve karşı tarafa bak daha pasifim izlenimi verilirmiş.
Sosyo ekomomik statüsü yüksek kişiler, bacak açarak alanını geniş tutmayı ve gücünü göstermeyi tercih ederlermiş; benim şahsi görüşüm gerçekten de karizmatik olarak algıladığım insanların otururken kendinden emin, yayıla yayıla oturduğu yönünde. Buradaki yayıla yayılayı lakayıt oturuştan farklı olarak söylediğimi de belirtmek isterim J
Birinin yanında ayaklarımız çapraz, özellikle de ayakta duruyorsak bu karşımızdaki kişiye güvendiğimizin göstergesiymiş. Neden derseniz? Bu pozisyon dengemizin az olduğu bir pozisyon ve limbik(dürüst) beynimiz tehlike anında önce donarak, sonra kaçarak, sonra da savaşarak tepki verirmiş ve çapraz ayakla ancak karşımızdaki kişiden zarar gelmeyeceğini düşündüğümüzde durmayı tercih edermişiz.
Kitabın genelinde yazar, ani değişen duruş ve davranışları değerlendirmenin; beden dilini okumakta çok önemli olduğunu yazmış. Çünkü hareketler arasındaki ufak nüanslar anlamı çok değiştirebiliyor ve ezbere değerlendirmek yanlış sonuçlar çıkarmamıza sebep olabiliyormuş. Mesela bacak bacak üstüne atmış kişi üstteki bacağını bariyer olacak şekilde dik koymuşsa bu sizinle arasına engel koymak istiyor anlamına gelirken; daha yatar konumda, kendini size açtığı ve pozitif bir düşünce içinde olduğu anlamına geliyormuş. Kitapta gayet açıklayıcı görseller de olduğundan anlaması benim burda aktardığımdan daha kolay, o nedenle ilginizi çekiyorsa okumanızı tavsiye ederim.
Birinin bacakları hareket etmeden donmuş biçimdeyse, yalan söylüyor olması muhtemelmiş. Anlayacağınız üzere beden dilini okumakta bacaklar çok önemli olduğundan, mümkün mertebe kişiler ile aranızda engel, geneli görmenize mani olacak eşyalar olmasın diye de tiyo vermiş.
Kişiler hoşlarına gitmeyen bir durumda gözlerini kısarak sanki gördükleri şeyi daha az görebilir olup, kendilerini rahatlatmak isterlermiş. Hatta çok ilginç, doğuştan görme engelli kişiler bile hoşlarına gitmeyen birşey duyduklarında elleri ile gözlerini kapatırlarmış. Benzer durum kendilerini suçlu hissettiklerinde de kendilerini daha az görünür kılacaklarını düşüdükleri, kaplumbağa gibi omuzlarını kaldırıp kafalarını içeri doğru saklama çalışmaları şeklinde ortaya çıkarmış.
Gelelim ellere ve kollara. Uysal kişiler tartışma anında kollarını geriye çekerken, öfkeli ve güçlü karakterler yanlara doğru açarlarmış.
Flörtte de kolların yakın, birbirine temas eder gibi olması tahmin edeceğiniz üzere, aradaki samimiyetin iyiye gittiğinin göstergesiymiş. Temas etmek karşımızdaki kişinin düşünceleri hakkında bilgi edinmek açısından çok önemli bir gösterge. Sevdiğimiz, temas etmek istediğimiz kişilere karşı kollarımızı önde tutarken, ya da kişiyi kol mesafemiz kadar kendimize yaklaştırırken; sevmediğimiz kendimizi uzak tutmak istediğimiz kişilere karşı kollarımızı arkada tutarmışız. Bu hareket köpekleri çok sinirlendirirmiş, köpeği olan var ise yazar deneyimlemeyi tavsiye etmiş.
Konuşma esnasında ellerin gizlenmesi, karşınızdaki kişide birşey gizlendiği, riyakar bir tutum sergilendiği izlenimi uyandırıyorken, eli cebinde olan bir insanın baş parmağını da cebine sokması düşük güven göstergesi olarak algılanırmış.
El sıkışırken sol el ile elin kapatılması pozitif olarak algılandığından politikacıların uyguladığı bir taktik olmuş ve adı da ‘Politikacı tokalaşması’ olarak kalmış.
Başka bir enteresan bilgi daha vermiş yazar: Yemek yerken, bizi endişelendirecek, sinirlendirecek bir durum olduğunda karnımızın ağrımasının sebebi, beynimizin sindirim sistemini bloke edip, gerekli durumlarda kaçmak için hazırlığa girmesinden kaynaklanırmış. Büyük kas grupları olan bacak, kollara kan pompalanmaya başlıyor.
Size bir şey anlatan ya da bir sorunuza cevap veren kişi bilgisi olmadığını söylüyorsa ve iki omuzuda kalkıyorsa, dediğine inanabilirsiniz ama bir omzu kalkıp bir omzu sabit duruyorsa, olayı biraz irdelemeniz tavsiye ediliyor.
'Akimbo duruşu' olarak adlandırılan bir duruştan bahsetmiş. Bu ellerin belde olup, v şeklinde kırık durduğu pozisyon. Askerler, polisler bu duruşu sık kullanırlarmış. Neden dersiniz? Çünkü güç ve iktidar göstergesiymiş, sivil polislere kimliğini deşifre etmemeleri için bu duruştan kaçınmaları öğütlenirmiş. Sunum esnasında bu duruşu yapıyor olmak özellikle, erkek egemen ortamlarda kadınlar için avantaj olurmuş. Ama bu duruşta da dikkat etmeniz gereken nokta başparmağın arkaya bakması, aksi takdirde merak içinde olan insanların vücudunun sergilediği duruşu sergilemiş oluyorsunuz.
E artık yüz kısmına gelebiliriz.
Yine farklı yorumlamaya açık olan bir davranış da, siz birşey anlatırken karşınızdaki kişinin uzaklara bakması. Yukarıdaki esneme örneği gibi böyle durumlarda kişinin sizinle ya da anlattıklarınızla ilgilenmediğini düşünebilirsiniz ama kişi aslında sizi samimi bulduğu için, düşüncelerine netlik kazandırmak için bu davranışı yapıyor olabilirmiş.
Dudaklarda tahmin edeceğiniz üzere, bizim dikkatimizi odaklamamız gereken bir kısım. Kişi yapmacık mı yoksa içten bir gülümseme mi sergiliyor, ya da dudak büzerek sizinle hem fikir olmadığını mı ima ediyor anlayabiliriz.
Dudak yalamak ne anlama geliyor derseniz; kitapta onla ilgili de bir bölüm var. Bu sakinleşmek amaçlı yapılan bir diğer davranışmış.
Burun kısmına gelince, bildiğimiz bir bilgiyi de yine paylaşayım. Burun deliklerinin hareket etmesi kişinin bir boğa gibi sinirlendiğinin ya da fiziksel harekete geçeceğinin göstergesiymiş.
Burnu ve çenenin yukarı kalkması, kibiri; aşağı düşmesi ise memnuniyetsizliğin belirtisi olarak tanımlanabilirmiş.
Son olarak genel tiyoları okuduktan sonra, kişileri gözlemleyerek kendimizi geliştirirken; yaparsanız faydasını göreceğiniz çok önemli bir ipucu da bir mimik, davranış, duruşun ne anlama geldiğini anlamak için o hareketi kendi üzerinizde uygulamanız. Size ne ifade ettiğini tespit ederseniz karşınızdaki kişinin beden dilini de büyük ölçüde çözmüş oluyormuşsunuz.
Kitap ile ilgili söyleyeceklerim bu kadar, başta da dediğim gibi okumanızı tavsiye ederim. Ben şahsen ders kitabı gibi direk bilgi paylaşan yazım türlerinden hoşlandığım için kitabı beğendim; bazı kişiler için biraz referans kitabı gibi gelebilir ama kısa sürede okuyup, engin bilgiler alabileceğiniz bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Herkese iyi okumalar!
